गावातील भैरु पैलवान पंचक्रोशीत लय फेमस व्हता. कुणाच्या अध्यातमध्यात नसतंय म्हणून. गपगुमान आपआपली कामं करायची, सकाळ संध्याकाळ कसरत करायची, तालमीत येणाऱ्या पोराटोरांची काळजी घ्यायची. त्यांची तयारी करून घ्यायची. पंचक्रोशीत तालमी पण भरपूर व्हत्या. भैरु पैलवानच्या तालमीत येणाऱ्या पोराटोरांची संख्या दिवसेंदिवस लय वाढत होती. हे काय इतर तालमीच्या पैलवानांना पचत नव्हतं. गावातील पक्या पैलवानाची तालीम आणि चिनाप्पा पैलवानाची तालीम तर नेहमीच भैरु पैलवानाच्या तालमी वर जळायचे. डूख धरुन ठिवायचे. पक्या पैलवानाची तालीम नुसती फुसका बारच. चिनाप्पाची तालीम लय हायटेक व्हती तशी. तालमीतलं पैलवान भी लय तयारीचे व्हते. पण कुस्ती खेळायचा अनुभव कमी पडत व्हता. चिनाप्पा पैलवानाच्या तालीममास्तर ला डायरेक भैरु पैलवानच्या तालमीतल्या पैलवानांशी लढायला जमत नव्हतं. त्याला ठाव व्हतं आपण कसं बी करून भैरूच्या पैलवानांना निपटून काढून पण आपलं लय म्हंजी लय नुकसान करतील भैरू गडी. दुसरं लय म्हंजी लय महत्वाचं कारण जर आपण भैरु पैलवानांवर डायरेक कुस्ती खेळलो तर पंचक्रोशीबाहेरील आमऱ्या पैलवानाची तालीम झापुक झुपुक करतच कुस्तीत शिरंल. आमऱ्या पैलवानाची तालीम लय म्हंजी लय म्हंजी मोक्कार फेमस. चिनाप्पा पैलवानाच्या तालीमीपेक्षा फेमस. हायटेक अन् पैलवान गडी लय पट्टीचे. पंचक्रोशीबाहेरील आमऱ्या पैलवानाची तालीम फकस्त चानस बघायची कधी चिनाप्पाचे गडी कुस्ती खेळतात कधी आपण त्यांना नडतू. पण चिनाप्पा अन् आमऱ्या पैलवानाची तालीम समोरासमोर येऊन कधीही कुस्त्या खेळत नव्हत्या. दोघांनाही माहिती व्हतं. आपण कुस्त्या खेळायला लागलो तर दोघांचं लय म्हंजी लय म्हंजी नुसकान व्हणार. जर का चिनाप्पा अन् आमऱ्या पैलवानांची जुंपली तर नुसता जाळ अन् धूर संगंटच व्हणार गावात अन् पंचक्रोशीत. याचा सर्वात जास्त फायदा व्हणार तो रीशाप्पा पैलवान तालमीला. आमऱ्या पैलवानांच्या तालमीनं कधीकाळी रीशाप्पाची तालीम फोडली व्हती. तवापासून रीशाप्पा पैलवान तालमीत नुसत्या कसरती करून घेऊन गडी तयार करत व्हता. तसंही रीशाप्पा अन् भैरु पैलवान तालमीचे लय म्हंजी लय म्हंजी लय जूने संबंध. जिगरी दोस्त. चिनाप्पा, आमऱ्या, पक्या पैलवानांच्या तालमीतल्या सगळ्या पैलवान गड्यांना ठाव व्हतं की रीशाप्पाचं पैलवान गडी कधीबी भैरु पैलवानाच्या तालमीला मदतीला धावून येतात. पुराना याराना है वह!
पक्या पैलवानांच्या तालमीतल्या गड्यांना कुरापती काढायला भैरु पैलवानाची तालीम आवडायची. उगाचंच येऊन दगडं मार, हळूच खोड्या कर, उकसवा-उकसवी कर. असली थेरं सारखी व्हायची. भैरु पैलवानच्या तालमीतले पैलवान गडी पण लय वैतागायचे. ते तर फक्त वाटच बघत व्हते कधी तालीममास्तर छूट देतो अन् आम्ही पक्या पैलवानांच्या गड्यांना धूळ चारतो ते. पण आजपतूर सगळे तालीममास्तर नुसत्या कसरती करून घे, गावातल्या तालमींना सांगून पक्या पैलवानांना समज दे, उगाचंच आपण आपलं बरं कसरती बऱ्या. कशाला कुस्त्या खेळायला जायच्या? हेच लक्षात व्हतं. नवीन तालीममास्तर नरिंदर जवापासून आला व्हता तवापासून भैरु पैलवानाच्या तालमीचा नादच खुळा झाला व्हता. नरिंदर ने पैलवान गडी लोकांना डायरेक धडक कुस्ती खेळायची म्हणून ऍटॅकिंग डाव शिकवले व्हते. पंचक्रोशीतील आमऱ्या, पक्या, चिनाप्पा, रीशाप्पा वगैरे वगैरे पैलवानांच्या तालमींना ठाव व्हतं. नरिंदर सुमडीत डाव टाकायला लय भारी हाय ते.
सगळं कसं गपगुमान गावगाडा चालू व्हता. एकदमच पक्या पैलवानांच्या तालमीतल्या गड्यांनी लय मोठी खोड काढली. भैरुचं पैलवान गडी लय खवळलं. पंचक्रोशीत सगळ्यांना ठाव व्हतं आता काय खरं नाय पक्याच्या पैलवान तालमीचं. पक्याच्या मागं लपून छपून चिनाप्पाची फुस व्हती. सगळ्यांना ठाव व्हतं. चिनाप्पाचं पैलवान डायरेक कुस्त्या खेळत नसतात पण उगीच दुसऱ्यांच्या कुस्तीत रसद पुरवायची कामं करायची नवी सवय लागली होती. तशी ही रसद पुरवायचा पिढीजात धंदा तर आमऱ्या पैलवानांच्या तालमीतल्या गड्यांचा व्हता. कुठंबी कुस्ती असू दे गावात, पंचक्रोशीत, तालुक्यात, जिल्ह्यात. कुणी आवताण दिलं नाय तरी उगाचंच चमकोगिरी करायची सवय लय बेकार व्हती आमऱ्या पैलवानांची. तशीच गेम आजकाल चिनाप्पाचे पैलवान गडी करायला बघत व्हते. त्यात पक्या पैलवानांच्या तालमीतल्या गड्यांना वापरायचं भैरु पैलवानांना कुस्त्या खेळायला भाग पाडायचं हेच धंदे पुन्हा पुन्हा सुरू व्हते. यंदा मात्र नरिंदर ने जे काय आडवेतिडवे डाव टाकले. पक्या पैलवानांच्या तालमीतल्या गड्यांना सळो की पळो करून सोडलं व्हतं. दिसला की हाण. उठला की तुडीव. वरडला की बडीव. कुस्ती खेळायचा सराव एवढी वर्षे केला होता पैलवानांनी. सगळी तालीम पक्या पैलवानांना दाखवून धूळ चारून मुका मार देत व्हती. चिनाप्पा नुसता रसद पुरवण्याचं काम करत व्हता. चिनाप्पाचं गडी काय कुस्तीत डायरेक खेळणार नाय हे भैरुंच्या गड्यांना ठाव व्हतं. रीशाप्पाच्या गड्यांनी भैरु पैलवानांना सांगितलं व्हतं. भावांनो तुम्ही फकस्त भीडा. हाय मी हिकडं. कमी जास्त लागंल तसं सगळं देतू. तुमी फकस्त डाव टाका. तुमच्या कुस्तीत कुणी तिसरा भिडू आला तर घेतू बघून आम्ही. मग काय पक्या पैलवानाच्या तालमीतल्या गड्यांना काय सुजवलं व्हतं. नुसता जाळ अन् धूर संगंटच. पक्या पैलवानांच्या मदतीला ना चिनाप्पा येत नव्हता ना आमऱ्या. पक्या पैलवानाची तालीम म्हणजे खाज खाज खाजवणारी खरूज. गावात, पंचक्रोशीत, तालुक्यात आणि जिल्ह्यात सगळीकडे ठाव व्हतं ही खरूज पसरणारी हाये. कशाला उगाचंच खाजवण्यासाठी पुढं जायचं. खरूज खाजवली की वाढतं जाती. सगळे गपगुमान तमाशा बघत व्हते. इकडं भैरुच्या गड्यांनी दाणादाण उडविली होती पक्याच्या पैलवानांची. मार खाऊन बेजार झाले होते. सुरुवातीला कांगावा केला की आम्ही भैरु पैलवानांना कुस्त्यात पलटवलं, मग त्यांना माती चारली वगैरे. पण दिसत तर वेगळंच होतं. कारण यंदा भैरु पैलवान सगळीकडे नाकाबंदी करून चोप चोप चोपत होते. वरुन भैरु पैलवानाच्या तालमीकडून अधिकृतपणे जाहीर केले होते की आग्यामोहोळ मध्ये ज्या माशा आम्हाला चावल्या त्यांनाच आम्ही पकडून पकडून वेचून मरत आहोत. ज्या माशा चावतात त्यांचाच बंदोबस्त करतोय. परिस्थिती तशी चिघळत होती तेवढ्यात आमऱ्या पैलवानांच्या तालमीनं डाव साधला. भैरु आणि पक्या पैलवानांच्या तालमीतल्या गड्यांशी चर्चा करुन, मध्यस्थी करून कुस्त्या थांबवल्या. अशा तऱ्हेने पंचक्रोशी बाहेरच्या तालमींना गावातल्या कुस्तीत मध्यस्थी केली. मांडवली बादशहा होण्याचा मान मिळवला. इकडं गावातल्या चिनाप्पा पैलवानाच्या तालमीला पक्या पैलवानांच्या मदतीला धावून जाण्याशिवाय पर्याय नव्हता. आमऱ्या पैलवानांच्या तालमीतल्या तालीममास्तर तात्या लय दलिंदर. भैरुचा नरिंदर. दोघांनी काय खलबती केल्या रातोरात कुणालाबी झेपल्या नाहीत. एकदम कुस्त्या मध्येच थांबल्या. गावातल्या तालमींना काय समजना? नेमकं काय झालंय? ज्यानं त्यानं नरिंदरला शिव्या दिल्या. तालीममास्तर बकवासय म्हणून बोंबाबोंब सुरू केली. खरं कारण भैरु पैलवानाच्या तालमीतल्या गड्यांना पक्कं ठाव होतं ते. कारण कुस्त्या खेळल्यानंतर पक्या पैलवानांच्या तालमीतल्या गड्यांंचे कमकुवत डाव, चांगलेच माहीत झाले व्हते. तिकडं चिनाप्पा अन् आमऱ्या पैलवानांच्या तालमीचा वेगळाच कार्यक्रम चालू होता. आता फकस्त आमऱ्याला पंचक्रोशीत डायरेक एंट्री भेटली होती मांडवली करण्यासाठी.
सगळ्या तालमी, पैलवान गडी आणि गावातल्या कुस्तीप्रेमींना एक समजलं व्हतं की ही शांतता भविष्यात येणाऱ्या वादळाची सुरवात आहे ते.
® भूषण वर्धेकर
११ मे २०२५
पुणे
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा