स्वयंभू

हम हिंदू, हम हिंदू बिखरे हुए अनेक बिंदू किसकिसको हम पुजे खोखले बंधनो मे है सजे भव्यदिव्य कल्पित कथाए पुराणोकी दाहक व्यथाए स्वयंघोषित महानुभावोकी आस्थाए शांती से यह माथा कहाँ टिकाए भौचक्का हुई संस्कृती के पथ नकली इन्सानियत के गंदे हाथ छाएँ हुए जलसोके भटके रथ भक्त का श्रद्धा से टुटा हुआ साथ गरजो जयजयकार उन्हीका गाव जहाँ सम्राट इन्हीका दिखावा है धनवानो का खुला बाजार बिछा है धर्म का ऐक्य और नेकी का अद्भुत समीकरण अकेलापन का वास्तव भीषण झुठे जात-पात का अखंड ग्रहण जाए कहा कहा हम शरण चारो और फैलीहुई है अराजकता भटके आस्तित्व को हर घर ढुंढता कडी निगरानी मे ईश्वर सदैव रहता कमजोर हालात प्रभू के हवाले है करता --------------------------------------------- © भूषण वर्धेकर हैद्राबाद

समाजस्वास्थ्य यूट्यूबवर उपलब्ध असलेले समाजस्वास्थ्य नाटक नुकतेच पाहिले. अजित दळवी लिखित आणि अतुल पेठे दिग्दर्शित "समाजस्वास्थ्य" नाटक हे केवळ र. धो. कर्वे यांच्या कारकिर्दीतील तत्कालीन काळात त्यांच्यावर दाखल केलेल्या महत्वाच्या खटल्यांवर प्रकाश टाकणारे आहे. नाटकाची संहिता ही केवळ रधोंवर दाखल केलेले खटले आणि त्या काळातले लढवले गेलेले कोर्टातील युक्तिवाद यावर आधारित असल्याने रधोंची सामाजिक प्रश्नांवर असलेली तळमळ दिसून येते. सुधारककार आगरकरांनी बुद्धिप्रामाण्यवादी, विवेकवादी, विज्ञाननिष्ठ दृष्टीकोनातूनसमाज परिवर्तनाची जी मुहूर्तमेढ रोवली त्याचीच कास रधोंनी सच्चेपणाने शेवटपर्यंत धरली. स्वखर्चाने समाजस्वास्थ्य सारखे आरोग्य विषयक नियतकालिक चालवत असताना त्यात छापून येणाऱ्या लेखांवर, वाचकांनी विचारलेल्या प्रश्नांच्या उत्तरावर, जाहिरातीतील मजकुरांवर आक्षेप घेऊन तत्कालीन रूढी-परंपरावादी लोकांनी त्यांच्यावर खटले भरले. अश्लीलतेचा ठपका ठेवला गेला. लैंगिक स्वातंत्र्याबद्दल त्यांचे विचार काळाच्या खूप पुढचे होते ह्याची जाणीव  नाटक पाहताना पदोपदी होते. महत्वाचे म्हणजे त्यांच्यावर दाखल झालेल

परवा, आमचा पोपट वारला! - एक दृष्टिकोन डॉ. चंद्रशेखर फणसळकर यांनी लिहिलेल्या 'परवा, आमचा पोपट वारला' या उपहासात्मक कथेचे अभिवाचन अतुल पेठे यांनी केले आहे. हा नाट्य-अभिवाचन प्रयोग म्हणजे प्रेक्षकाला अंतर्मुख करायला लावणारा आहे. भावनिकदृष्ट्या जोडला गेलेला सजीव (पोपट पक्षी) आणि त्याच्या मृत्यूआधी व नंतर आलेल्या अनुभवांची हलकी- फुलकी गोष्ट म्हणजे 'परवा, आमचा पोपट वारला'. फणसळकरी नाट्यशैलीतील 'ब्लॅक कॉमेडी' प्रकारात लिहिलेल्या कथेचे अतुल पेठेंनी तितक्याच दमदारपणे मिश्कीलशैलीत अभिवाचन केले आहे. अभिवाचनाला एक सांगितिक मैफलीसारखी बैठक आहे. मुख्य आकर्षण म्हणजे अतुल पेठेंनी वाचनादरम्यान वाजवलेली शीळ ! ही एक नकळतपणे नाट्यवाचनाचा अविभाज्य भाग होऊन जाते. लेखकानं लिहिलेल्या 'बिटवीन दी लाईन्स' मधला नर्मविनोद प्रेक्षकाला विचार करायला भाग पाडतो. मध्यमवर्गीय मानसिकतेची अध्यात्मिक आंधळी ओढ आणि त्यातील रितेपणा यावरचा समर्पक विनोद लेखकाने गोष्ट स्वरुपात मांडलाय. मात्र तोच विनोद बेरकीपणे हेरून अतुल पेठेंनी निरनिराळ्या पात्रांची चपखल व्यक्तीमत्वे वाचिक अभिनयाद्वारे जिवंत के

एकदा एक लेखकराव जगणं समजून घ्यायला निघाला मग झाला सज्ज हाती धरून लेखणी खरडली गेली तगमग पानोपानी वाचून पाहतो तर काय.. लिहीली गेली न संपणारी कथा… नायक नायिका आणि त्यांचं आयुष्य.. विचारधारा तेवढी राहिली… परंतु एकच अडचण वैचारिक भूमिका कोणती… सामाजिक.. राजकिय.. आर्थिक.. मानसिक.. वैज्ञानिक.. अध्यात्मिक.. धार्मिक.. ऐतिहासिक.. सर्वकालिक.. मग लौकिकार्थाने सभोवतालं धुंडाळीत राहिला सगळ्या विचारसरणीत गुरफटून गेला मग सुरू झाले साक्षेपी आकलन..समीक्षण मग केले अवलोकन.. सिंहावलोकन.. अखेरीस जन्मापासून ते आजवरचं सगळंच पडताळून पाहू लागला… प्रत्येकवेळी समृद्ध होऊ लागला.. मग हर्षोऊल्हासित काल्पनिक लिहू लागला.. परत एके ठिकाणी अडखळला.. कृत्रिमपणे लिहितोय अस वाटून हिरमुसला… नवीन शक्कल लढवून प्रत्यक्षातले प्रसंग वेगळ्या दृष्टिकोनातून हेरू लागला.. असं झालं तर .. तसं झालं तर.. जर.. तर.. ने सगळाच खेळखंडोबा झाला… तोवर बराच काळ निघून गेला बऱ्याच घटना घडून गेल्या क्षणभर वैतागला.. मग ठरवलं खुप वाचू.. अन् मग काय जे मिळेल ते वाचू लागला हे चूक ते बरोबर असं स्वतःच ठरवू लागला.. स्वतःच्या मतांचा अव

The evening is rising For rest of days burnt In the crowdy loneliness Involved in spare time Good deeds blessed While missed hurts Nothing is permanent Change is esteemed Though the mind hails For the unavoidable rejections Acceptance must justifiable Reluctant in deep insecurity Rest all is well, in life Says teared eyes Gone with the destiny Suffered with the hopes Lost in scarcity of dreams Taken by unfulfilled desires In the realm of uncertainty Mind is full of forbidden fruits ________________________ © Bhushan Vardhekar 09:30 PM 17 March 2019 Hyderabad ________________________

एक मर्तबा सत्ता , पैसा और डर आपस मे रहे थे लड़ यू हुआ की ऐसे, सत्ता को लगा मै बलवान मै अज़ीम, पैसा और डर मेरे गुलाम। पैसा बौखलाहटकर बोला, मै कैसा  गुलाम? दुनिया मुझसे चलती है, जो मै चाहू करवा सकता हूँ, तो काहे का मै गुलाम, मै सिकंदर। पैसा हँस पडा, कहने लगा मै हूँ दुनिया मे इसलिए सत्ता तू तो रौब जमाता है, मेरा गुलाम तो डर है, जो मै चाहू उससे करवाता हूँ। सत्ता झिझककर बोला, मै न होता तू कैसे बढ पाता, तेरी आन-बान-शान मुझसे है, मेरा जब तक है तख्त़, तब तक तू है सख्त़। डर बोला, बस करो अगर मै न फैलता, तुम होते कमज़ोर तुम लोगों का पुख्ता साम्राज्य मेरी वज़ह से है दमदार। सत्ता और पैसा हँस पडे, हम है तो तेरा आस्तित्व है, हमसे ही तेरी गरिमा है डर तू तो हम दोनों का गुलाम है हमारे पाले में ही तेरी किंमत है। डर हँसकर बोल पडा, मेरे तो कई रुप है, मै ही एकमात्र ज़रिया हूँ, पैसों से सत्ता पाने का मेरे सिवा तुम्हे कौन पुँछता? दुनिया मे हूँ मै सर्वशक्तिमान, मेरी वज़ह से सत्ता होती है क़ाबिज़ पैसा कमाने की मुझसे ही है आगाज़, मै हूँ तो, सत्ता तेरा टिका है तख्त़, मै न होता, पैसो